Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2023 Şubat ayı Konut Satış İstatistikleri yayımlandı. Türkiye genelinde konut satışları Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %18,0 azalarak 80 bin 31 oldu. Ocak-Şubat döneminde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre %4,4 düştü ve toplam 177 bin 739 olarak gerçekleşti.

Konut satışlarındaki bu düşüş anlamlı bir düşüş mü?

Bu düşüşte hiç şüphesiz ülkemizin yaşadığı deprem afetinin rolü çok büyük oldu. Kahramanmaraş ve Hatay depremlerinden toplam 11 il etkilendi. Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa olarak sırlayabileceğimiz bu 11 ilin gayrimenkul faaliyetlerinden aldığı pay yaklaşık %10, 2020 yılından bu yana konut satışlarından aldığı pay ise ortalama %13 seviyelerindedir.

Şubat ayı konut satış rakamlarına bakıldığında ise 2020 ‘den bu yana sırasıyla toplam konut satışlarının %12,6 , %13 ve %11,9’u bu bölgede gerçekleşmiştir. Oysa afetin yaşandığı Şubat ayında bölgenin toplam konut satışlarından aldığı pay %6,4’e düşmüştür.

	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2017 ŞUBAT	2018 ŞUBAT	2019 ŞUBAT	2020 ŞUBAT	2021  ŞUBAT	2022 ŞUBAT	2023 ŞUBAT
ADANA	20.928	20.897	23.413	27.723	31.351	30.638	29.574	33.326	28.287	26.908	2.197	2.425	1.970	2.726	1.616	1.677	881
ADIYAMAN	4.214	4.480	4.775	5.919	6.419	7.285	7.116	7.382	9.337	8.198	396	380	330	477	434	45	98
DİYARBAKIR	13.966	13.836	15.907	17.108	19.404	17.749	19.020	19.323	20.098	19.331	1.345	1.143	933	1.528	1.002	1.123	729
ELAZIĞ	8.851	9.321	9.848	10.134	11.088	10.382	9.941	10.925	11.424	12.628	720	663	528	1.094	563	956	854
GAZİANTEP	21.594	22.169	23.986	26.730	29.721	29.240	32.256	35.358	35.610	38.681	2.068	2.005	1.554	2.651	1.886	2.092	825
HATAY	15.281	15.820	18.049	20.197	21.996	22.835	22.681	25.175	22.875	23.244	1.631	1.473	1.374	2.013	1.380	1.648	250
MALATYA	11.237	11.022	12.029	12.398	11.984	11.324	11.737	12.687	13.093	12.847	842	748	589	733	650	720	204
KAHRAMANMARAŞ	9.839	10.637	11.728	14.684	16.231	16.781	16.334	15.517	15.372	16.636	1.052	1.070	826	1.174	779	943	199
ŞANLIURFA	12.281	15.064	17.824	17.849	19.332	20.696	22.700	26.271	27.737	26.404	1.465	1.321	1.326	1.821	1.759	1.639	921
KİLİS	1.881	2.556	2.667	2.538	2.437	2.368	2.673	3.035	3.349	3.673	187	86	149	199	160	222	82
OSMANİYE	4.707	5.856	5.979	6.079	6.785	6.642	6.909	6.906	6.877	7.802	486	512	420	505	359	537	89
TOPLAM	124.779	131.658	146.205	161.359	176.748	175.940	180.941	195.905	194.059	196.352	12.389	11.826	9.999	14.921	10.588	11.602	5.132
TÜRKİYE	1.157.190	1.165.381	1.289.320	1.341.453	1.409.314	1.375.398	1.348.729	1.499.316	1.491.856	1.485.622	101.468	95.953	78.450	118.753	81.222	97.587	80.031

Türkiye’nin konut satışları ile öne çıkan illerinde Şubat ayı konut satışları

Türkiye’nin konut satışları ile öne çıkan şehirleri olan İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya ve Bursa’daki duruma bakacak olursak bu illerin arasında Şubat ayındaki düşüşten en fazla İstanbul’un etkilendiğini söyleyebiliriz. Diğer yandan özellikle yabancı satışlarla son aylarda dikkat çeken Antalya’da konut satışları bir önceki ayın aynı ayına göre artmış göstermiş, bahsi geçen diğer illerde ise dramatik bir düşüşten söz etmek mümkün değildir.

T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı 2023 Deprem Raporunun Ortaya Koyduğu Gerçekler

Mart ayında yayımlanan T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı 2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu, afetin etkili olduğu illerin ülkenin sosyal ve ekonomik görünümüne katkısını ortaya koyarken afetin yol açtığı zararı göz önüne sermiştir :

. Depremin etkili olduğu 11 ilin Türkiye’nin Gayrisafi Yurtiçi Hasılasından (GSYİH) aldığı pay %9,8’dir.
. Türkiye’de 2021 yılında %11,4 ekonomik büyüme kaydedilirken, depremden etkilenen 11 ilin katkısı 0,98 puandır.
. Depremden etkilenen illerin 2022 yılında ihracattan aldığı pay %8,6’dır.
. Depremden etkilenen 11 ilin toplamının ülke istihdamı içindeki payı %13,3’dür.

. Depremden etkilenen 11 ilin toplam nüfusu 14.013.196 kişi ve toplam nüfustan aldığı pay %16,4’dür.
. Türkiye genelindeki (0-17) yaş nüfusun %21,3’ü, (18-29) yaş nüfusun %16,7’si bu bölgede yaşamaktadır. Diyarbakır ve Malatya hariç olmak üzere depremden etkilenen diğer illerin yaş ortalaması Türkiye’nin ortanca yaşı olan 33,5’tan gençtir. Bölgedeki yaşlı nüfus oranı, ülke genelinin 2,5 puan altındadır.
. Türkiye’deki toplam öğrencilerin %21,4’ü ve yine Türkiye’deki üniversite öğrencilerinin %9’u bölgede eğitim görmektedir.

. Türkiye’deki toplam konut stoğunun yaklaşık %14,05’i bu bölgede bulunmaktadır.
. 6 Mart2023 itibariyle az hasarlı (1.279.727), orta hasarlı (131.577) ve ağır hasarlı, yıkık ve acil yıkılacak (518.009) olmak üzere depremden etkilenen toplam konut sayısı 1.929.313 adettir. Bu durumda az hasarlılarla birlikte bölgedeki konut stoğununyaklaşık %34’ünün etkilendiği söylenebilir..
. İnşa edilecek yeni konut sayısı 405.505 adet ve yine inşa edilmesi planlanan yeni köy evi sayısı 83.149’dur.

Konut Satışları Düşmeye Devam Edecek mi?
Yayımlanan rapora göre bölgede az hasarlılarla birlikte toplam 1.929.313 adet konutun sayıca büyüklüğünü anlatmak için Türkiye’de yapı ruhsatı verilen konut sayısına yıllar bazında bakalım:

2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
839.630	1.031.754	897.230	1.006.650	1.405.447	669.165	319.720	555.132	723.201	652.677

Tablodan da net olarak anlaşılacağı üzere, özellikle 2019 ve sonrası yıllarda verilen inşaat izinlerinin daire bazında ortalama yıllık 500.000 adet olduğu düşünülürse afetle birlikte yaklaşık 4 yıllık Türkiye üretiminin zarar aldığı açıkça görülmektedir. Yüksek inşaat maliyetleri bir kenara bırakılsa dahi yeni konutların yapımının elbette zaman alacağı düşünüldüğünde önemli ölçüde konut ihtiyacından söz edilebilir. Bu ihtiyacın bir bölümü bölge içindeki hasar görmemiş, genç ya da yeni inşa edilen/edilecek konutlar ile giderilecekken önemli bir kısım talep ise bölgenin yaraları sarılana kadar Türkiye’nin diğer illerine kayacaktır.

Türkiye’nin diğer illerindeyse tablo çok da farklı olmayacaktır. Jeoloji haritalarına göre evlerini daha sağlam zeminlere taşımak, daha genç ve/veya müstakil konutlarda oturmak isteyenler için gerek şehir içi ve gerekse şehirler arası göç kaçınılmazdır ve hatta başlamıştır. Bu durum, eski konutlarını elden çıkarmak isteyenler ve yeni konut alacaklar ile birlikte konut satışlarını yukarı yönlü hareket getirecektir.